16. haftaya kadar gebelerde hafif ve orta derecede bulantı kusma sık görülür. En şiddetli olduğu zaman dilimi sabah erken saatleri olsa da günün her saatinde görülebilir. Saç spreyi ve deodoranttan, soğan sarımsak kokusuna kadar belirli kokulara, yiyeceklere karşı tiksinti meydana gelebilir. Sebebi net olarak belli değildir. Kanda yükselen hormon seviyeleri sebeplerden bir tanesidir. Psikolojik faktörlerin de rol oynayabileceği düşünülmektedir. Hafif ve orta derecedeki bulantı kusmanın bebeğe zararı olmayacaktır. Fakat bu dönemde dehidratasyonun yani bedenin susuz kalmasının önlenmesi gereklidir.
Genellikle 14-16 haftaya kadar azalarak yok olur ama bazı gebelerde daha ileri haftalara kadar sürebilir. Hatta bazı kadınlar tüm gebelikleri boyunca devam ettiğini söylerler.
Bu durumun belirgin kilo kaybı, sıvı kaybı ile giden, bulantının sürekli olduğu ve kusma sayısının fazla olduğu ağır formuna hiperemezis gravidarum denir. Gebeliklerinin % 3 ünde görülür. Bu durumda gebelik öncesi kilonun en az %5 i kaybedilmiş ve sıvı kaybı bulguları başlamıştır. Bu durumda kusmanın durdurulması ve sıvı kaybının yerine konması gerekir. Kimi zaman hastanede yatmak gerekebilir.
Gebelikte bulantı kusma döneminin daha ağır geçmesindeki risk faktörleri arasında
• Çoğul gebelik durumu (ikiz, üçüz)
• Bir önceki gebelikte de bulantı kusma görülmesi
• Anne ya da kızkardeşin geçmiş gebeliğinde bulantı kusma döneminin ağır geçmesi
• Hareket hastalığı ya da migren hikayesi
• Fetüsün cinsiyetinin kız olması
Emezis (bulantı kusma) ya da daha ağır formu olan hiperemezis gravidarum bir dışlama tanısıdır. Yani bulantı kusmaya sebebiyet veren diğer hastalıklar dışlandıktan sonra tanı konur. Bulantı kusmaya sebep olacak diğer hastalıklar: Ülser, besin zehirlenmesi, safre kesesi hastalıkları, tiroid hastalıkları. Bulantı kusmaya aşağıdakilerden biri eşlik ediyorsa diğer hastalıklardan şüphelenilebilir;
• Bulantı kusmanın 9 haftadan sonra başlaması
• Abdominal hassasiyet ya da ağrı
• Ateş, baş ağrısı
• Boyun önünde şişlik (büyümüş tiroid glandı)
Gebeliğin bulantı kusması genellikle bebeği kötü yönde etkilemez. Ancak aşırı sıvı kaybı ile giden ve belirgin kilo vermenin de eşlik ettiği durumların uzun sürmesi bebepin doğum ağırlığını etkileyebilir, anne de tiroid, karaciğer ve sıvı dengesi problemleri meydana gelebilir.
Gebeliğin bulantı kusması çok ağır forma gelmeden tedavi etmek ve dengeyi kurmak çoğu doktor tarafından tavsiye edilir, çünkü ilerlemiş durumda hiperemezis gravidarumun tedavisi daha dirençli ve zor olabilir.
Gebelikte bulantı kusmanın başladığı dönemde daha iyi hissetmek için şunlar yapılabilir:
• Multivitamin desteği almak
• Yatağın yanında kraker ya da tost gibi kuru gıdalar bulundurup sabah kalkmadan önce, boş mideyle dolaşmamak için bir iki tane yiyip öyle kalkmak
• Sık sık sıvı almak
• Kötü gelen koku ve yiyeceklerden uzak durmak
• Büyük 3 öğün yemek yerine, sık sık ve azar azar yemek
• Yumuşak gıdalar yemek (Muz, elma püresi, pirinç haşlaması)
• Gerçek zencefilden yapılan gıdalar, takviyeler tüketmek (Zencefil çayı, zencefilli kapsüller)
Bulantı kusmanın başlangıç tedavisinde diyet ve sıvı desteğinin yanında B6 vitamin desteği (pridoksin) ve bulantıyı önleyen, kesen ilaçlar kullanılabilir. Bulantı tedavsininde doktorunuzun size verecegi bebeğe zararı tespit edilmemiş ilaçlar kullanılabilir.
Gebeliğin bulantı kusması ayaktan tedavi edilemiyorsa, çok ağırsa, sıvı açığı ve kilo kaybı gelişmişse yani hiperemezis gravidarum tablosu yerleşmişse hastaneye yatış planlanabilir. Hastanede damar yolundan uygulanacak serumlarla sıvı açığı kapatılır, entiemetik tedavilerle bulantı kusma durdurulabilir. Çok ağır ve tedaviye cevap vermeyen durumlarda anne ve bebeğin beslenmesinin devamı için damar yolu ile beslenme sağlanabilir.
