HAMİLELİKTE ŞEKER HASTALIĞI
(GESTASYONEL DİABET)
Diabet yani şeker, gebeliğin en sık tıbbi komplikasyonudur. Gebelikten önce diabet olduğu biliniyorsa buna pregestasyonel ya da aşikar diabet denir. Ancak gebelik sırasında tanı konmuşsa ismi gestasyone diabettir. Obezitenin ve aşırı şeker içeren gıda tüketiminin artması ile gebelik şekeri görülme oranı son 20 yılda yaklaşık %40 oranında artmıştır.
ŞEKER HASTASIYIM VE HAMİLE KALMAK İSTİYORUM.
NE YAPMALIYIM?
Gebelikten önce şeker hastalığı olduğu bilinen kadın yani aşikar diabette embriyo, fetus ve anne doğrudan diabetle ilişkilendirilen ciddi komplikasyonlarla karşı karşıyadır. Aşikar diabette gebelik ve doğum sürecinin sağlıklı geçmesi kan şekeri kontrolünün sağlanmasına ve altta yatan kalp-damar ve böbrek hastalığının derecesine bağlıdır. Kontrol edilemeyen diabet gebelik kayıplarına, erken doğuma, bebekte görülebilecek malformasyonlara, açıklanamayan fetal ölüme varıncaya kadar birçok nedene sebep olabilir. O nedenle gebelik öncesinde şeker hastalığı olup olmadığı bilinmeli, bilinen hastalık varsa regülasyon sağlandıktan sonra gebelik planlanmalıdır.
Öncelikle şeker hastası kadın zahmetli geçebilecek dokuz aylık hamilelik süresine kendisini fiziksel,duygusal ve pisikolojik olarak hazırlamalıdır. Aile ve eşin tam desteği bu noktada çok önemlidir. Ardından bir endokronoloji yani hormon hastalıkları uzmanına danışıp,daha gebe kalmdan 3 ay önce kan şekerinin normale indirilmesi gerekir. Bu yaklaşım doğacak bebekte sakatlık olma ihtimalini azaltır.
GEBELİK DİYABETİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
İlerlemiş yaş,aşırı kilo, fiziksel olarak inaktif olmak, yüksek tansiyona sahip olmak, kalp hastalığı hikayesi olması, polikistik over sendromu olanlar ,ailede diyabet hikayesi olması veya daha önceki gebelikte şeker hastalığı risk faktörleirdir. Buna karşın hiç bir risk faktörü olmayanlarda da gebelik diyabeti görülebilir.
HAMİLELİK ŞEKERİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hamile kadınlarda şeker hastalığı gebeliğin altıncı ayından itibaren aranır. Ailesinde şeker hastalığı olanlar, ileri yaşta gebe kalanlar ve aşırı kilolularda testler daha erken yapılmalıdır. Gebeliğin 24-28. haftaları arasında yapılan basit bir test ile gestasyonel diabet tespit edilir. Gestasyonel diabetin tespit edilmesi anneyi ve bebeği aşağıda sayılacak olası birçok riskten koruyacak, önlemin önceden alınmasını sağlayacaktır.
GESTASYONEL DİABET DİYETİ, EGZERSİZLERİ ve TEDAVİSİ
Bir kere gebelik şekeri tespit edildiğinde öncelikle diyet ve egzersizle regüle olup olmayacagına bakılır. 3 ana öğün ve 2 ara öğünden oluşan diabet diyeti verilir ve haftada 5 gün egzersiz önerilir. Aerobik egzersizine ek olarak her yemek sonrası 15 dk yürüyüş kan şekeri regülasyonunu sağlamak açısından idealdir. Ancak yaşam şekli değişimi ile regülasyon sağlanmıyorsa insülin kullanımı gerekebilir. İnsülin plasentayı geçmediği için bebeğe ulaşmaz ve zarar vermez. Bu durumda evde kendi kan şekerinizi gün içinde takip etmeniz için şeker ölçer edinmeniz gerekebilir. Kna şekeri sevieyleriniz doktorunuzun belirttiği sıklıkta ölçüp not etmeli ve her doktor muayenesinde göstermelisiniz. Buna göre insülin seviyeniz ayarlanabilir, kesilebilir ya da arttırılabilir.
Gebelik Şekeri doğum zamanını etkiler mi?
Gebelik sırasında annenin kan şeker ve genel durum takibi haricinde, bebeğin de diğer gebeliklere nazaran daha sık takip edilmesi gerekir. NST testi, fetal biyofizik profili ölçümü, bebek hareketlerinin takibi ile bebeğin anne karnındaki iyilik durumu takip edilir.
Çoğu zaman gestasyonel diabet hastaları zamanında doğurur ancak bazı komplikasyonlar mevcut ise zamanından önce doğumun indüklenmesi ve sezaryen doğum gerekebilir. Özellikle bebek makrozomik yani normal doğum açısından çok büyük ise sezaryen doğum planlanması gerekebilir.
Gebelik şekerinin anne ve bebek açısından ilerdeki riskleri nelerdir?
Hamilelik sırasında bebeğin anne karnında kaybedilme ihtimali normal gebeliklere nazaran biraz daha artmıştır. Genellikle gestasyonel diabet annelerinin bebekleri iri olduğu için doğum sonrası kanama ihtimali diğer kadınlara göre daha fazladır. Normal doğum gerçekleşirken vajinal yırtıklar daha fazla gelişebilir. Gestasyonel diabet gebelerinde preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) ihtimali de daha fazladır.Gebelik şekeri geçiren anne adaylarının 1/3 ünde ilerde diabet ya da yüksek kan şekerine sahip olma ihtimalleri vardır.
Bebek açısından risklerine gelecek olursak; bebek doğduğunda solunum sıkıntısı yaşayabiilir ya da kan şekeri aşırı düşük olabilir. Aynı zamanda bu gebeliklerde doğum travması ihtimali bebeğin boyutları daha iri olduğundan daha fazladır. Bebek açısından vajinal doğumda omuz takılması ihtimali daha fazladır. Kimi zaman bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitesinde takibi gerekebilir.Bebeklerin ise çocukluk çağında obez ya da kilolu olmak riskleri mevcuttur. O nedenle gebelik şekeri geçiren anne doğumdan sonra bebeğini takip eden çocuk doktoruna bu durumu mutlaka bildirmelidir.
Gestasyonel diabetin doğum sonrası takibi
Doğum sonrası 4-12 hafta sonra kanda şeker testi yapılır. Normal ise anne yılda bir şeker hastalığı açısından taranmalıdır. Kan şekeri düzeyi yüksek ise endokrinoloji uzmanına yönlendirilerek tedavi düzenlenir.
