Yunanca su anlamına gelen “hidro” ve boru anlamına gelen “salpinks” kelimelerinden oluşmuştur. Yumurtalık kanalının uç kısmının tıkanarak temiz bir sıvıyla içinin dolmasıdır. Bu şekilde tıkanan yumurtalık kanalı yavaş yavaş genişlemeye başlar ve sosis görüntüsünü alır. Genelde her iki yumurtalık kanalı da etkilenir ve oldukça geniş çaplara kadar ulaşabilirler.
Tıkanan yumurtalık kanalları kısırlığa da neden olur. Tıkanan yumurtalık kanalı içinde kan varsa hematosalpinks, iltihap varsa piyosalpinks adını alır.
Neden olur?
Yumurtalık kanalı içindeki ince titrek tüyler, içerideki sıvıyı rahme doğru süpürürler. Böylece yumurtalık kanalının içi sürekli temizlenmiş olur. Eğer bu uçta tıkanıklık meydana gelirse sıvının akışı durur ve geriye doğru birikmeye başlar. Bu durum, kanalın yapısına zarar verir. Ayrıca yumurtanın ve spermin geçişine de izin vermeyerek döllenmenin gerçekleşmesine de engel olur.
Yumurtalık kanalının tıkanmasına neden olan en önemli neden bu bölgedeki enfeksiyonlardır. Genelde cinsel yolla bulaşan gonore ve klamidya gibi enfeksiyonlar sonucunda görülür. Ancak her enfeksiyon sonrasında gelişmesi beklenmez. Bazen tüberküloz yani verem mikrobunun da yumurtalık kanalında enfeksiyon oluşturması durumunda hidrosalpinks gelişebilir.
Yumurtalık kanalında tıkanma yapan diğer nedenler ise şunlardır;
– Ameliyat sonrasında gelişen yapışıklıklar
– Endometriozis
– Yumurtalık kanalı, yumurtalık veya diğer çevredeki organların kanseri
– Hematosalpinkste genelde dış gebelik beraber bulunur. Piyosalpinks ise enfeksiyonun ilk dönemlerinde görülür ve bu bölgede apse oluşmasına neden olabilir.
Belirtileri nelerdir?
Çok değişik belirtiler olabilir. Bazı hastalar tekrarlayan karın veya kasık ağrılarından şikayet edebilirler. Bazılarında ise hiçbir şikayet olmayabilir. Yumurtalık kanalındaki tıkanıklık en çok kısırlığa neden olur. Gebe kalmakta sıkıntı yaşayan ve hiçbir şikayeti olmayan kadınlarda düşünülmesi gereken bir durumdur.
Teşhis nasıl konur?
Hidrosalpinks genelde ultrasonografi ile çok kolay bir şekilde tespit edilir. Uzamış ve genişlemiş yumurtalık kanalının görüntüsü çok tipiktir. Ancak bazen küçük bir yumurtalık kanalı varsa gözden kaçabilir. Bu durumda histerosalpingografi(HSG) denilen tetkik yapılır.
Radyokontrast bir madde yumurtalık kanalına verilerek buranın X ışınlı görüntüsü elde edilir. Sosis şeklindeki yumurtalık kanalı ve verilen maddenin karın boşluğuna geçmemesi tanıyı koydurur. Ancak tıkanıklık giriş yerinde ise verdiğimiz radyokontrast madde ileri gidemeyeceği için durumunuz görüntülenemez. Laparoskopi yapıldığında genişlemiş yumurtalık kanalları gözle görülür. Diğer organlardaki yapışıklık varsa tespit edilir. Laparoskopi ile sadece teşhis konmaz aynı zamanda gerekli girişimlerin yapılmasına da olanak verir.
Önlemek mümkün müdür
Hidrosalpinksin, cinsel yolla geçen hastalıklarla oluşması kolaylaştığı için, bu hastalıkların bulaşmasını önleyecek önlemler, hidrosalpinks oluşmasını da azaltacaktır. Ancak bazen enfeksiyonların erken döneminde antibiyotik tedavisi yapıldıktan sonra da hidrosalpinks gelişmesi mümkündür.
Tedavi nasıl yapılır?
Hidrosalpinks nedeniyle oluşmuş kısırlık durumunda daha önceki dönemlerde yumurtalık kanal ameliyatı yapılırdı. Ancak maalesef bunlarda enfeksiyon çok ilerlediği ve kanallar çok zarar gördüğü için, çoğu hastada tekrar hidrosalpinks gelişir ve yapışıklıklar devam ederdi. Ayrıca dış gebelik oranı da artardı. Bugün artık işlemler laparoskopik olarak yapılmakta ve bu tür sıkıntılar fazla görülmemektedir. Çocuk isteyen ve hidrosalpinksi olan kadınlarda tüp bebek yardımcı yöntem olarak kullanılabilir.
Bazı araştırmalar, tüp bebek denenmeden önce yumurtalık kanalının alınmasını desteklemektedir. Kısırlık sorunu olmayan ve ağrı kesicilerle ağrılarından kurtulamayan hastalarda da en son çare yumurtalık kanallarının alınmasıdır.
