Perimenopoz, menopoza geçiş sürecidir. Menopoza kadar süren iki ile sekiz yılı kapsayan bir dönemdir. Artık üreme döneminizin sona erdiğini gösteren yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. Bu dönemde, üreme hormonları olan östrojen ve progesteronun düzeyleri inişli ve çıkışlı olur. Adet kanamalarınız düzensiz olmaya başlar. Yumurtalama olmadan adet kanamaları olur. Perimenopoz başladığı zaman ne kadar süreceği değişiklik gösterir. Menopozun yaklaştığını adet düzensizliği gibi bir takım işaretlerden anlayabilirsiniz. Bu bazen kırklı yaşlarda olur, bazen de otuzlu yaşların ortalarında olur.
Belirtileri Nelerdir?
Perimenopoz, vücudunuzda az veya çok miktarda değişikliğe yol açacaktır. Bunlardan bazıları şöyledir;
– Adet düzeninde bozukluk : Adet kanamalarının arası uzayabilir veya kısalabilir. Hatta bazen bir kanamayı atlayabilir. Yumurtlama da düzensiz olduğu için, progesteron da daha az salınır ve bu da adet dönemini uzatır.
– Sıcak basmaları ve uyku sorunları : Perimenopoz dönemindeki kadınların %75 ile %85 i sıcak basmalarından şikayet eder. Ancak bunun şiddeti, sıklığı ve süresi kişiden kişiye değişir. Uyku sorunları da genelde sıcak basmasına veya gece terlemelerine bağlıdır. Fakat bazen bunlar olmadan da uyku sorunu olabilir.
– Duygusal durumda değişiklik : Bazı kadınlar perimenopoz döneminde daha hassaslaşır hatta depresyona bile girebilirler. Bunun nedeni hormonal değişiklere bağlı olabilir, ancak daha çok uyku sorunlarına veya menopozun diğer bulgularına bağlıdır.
– Vajina ve mesane sorunları : Östrojen seviyeleri iyice düştüğü zaman vajinal dokunun ıslaklığı ve elastikliği kaybolur. Bu da cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesine yol açar. Düşük östrojen seviyesi idrar ve vajinal enfeksiyonlara hassasiyeti de artırır. Kas gücündeki zayıflama idrar tutamama sorununa ilave olabilir.
– Üremede azalma : Yumurtalama düzensiz olduğu için döllenmede de sıkıntı olacaktır. Ancak adet kanamanız olduğu sürece gebelik ihtimalinin devam ettiğini unutmayın. 12 ay boyunca adet kanamanız olmayana kadar doğum kontrolu yapmanız gereklidir.
– Cinsel fonksiyonlarda değişiklik : Perimenopoz sırasında cinsel istekte değişiklikler görülebilir. Fakat menopozdan önce cinsel ilişki sorunu olmayan kadınlardın çoğunda fazla sorun yaşanmaz.
– Kemik yoğunluğunda azalma : Östrojen seviyesinin azalmasına bağlı olarak kemik yoğunluğunda azalma meydana gelir. Bu da osteoporoz riskini artırır.
– Kolesterol düzeyinde değişiklik : Östrojen seviyesindeki düşmeye bağlı olarak kan kolesterol düzeyi yükselir. Kötü kolesterolde artma, iyi kolesterolde azalma olur. Bu da kalp hastalıkları açısından riskin artmasına neden olur.
Neden Olur?
Menopoza geçiş sırasında vücudunuzda östrojen ve progesteron düzeylerinde dalgalanmalar olur. Bu dalgalanmalar da perimenopoz sırasında, vücudunuzda olan değişikliklerden sorumludur.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Menopoz, kadının hayatında normal bir dönemdir. Fakat bazı kadınlarda diğer kadınlara göre daha erken dönemde başlayabilir. Örneğin, sigara içen kadınlarda menopoz, içmeyenlere göre bir iki sene daha erken başlar. Ayrıca genetik faktörler de menopozun erken başlamasında rol oynar. Tartışmalı olmakla beraber menopozun erken başlamasına neden olan diğer faktörler şöyledir;
Aile hikayesi : Genelde kadınlar menopoza, anne ve kızkardeşlerinin menopoza girdiği yaşlarda girme eğilimindedirler.
Hiç çocuk doğurmamış olmak : Bazı çalışmalar, çocuk doğurmamış kadınların daha erken menopoza girdiğini göstermektedir.
Kalp hastalıkları : Yapılan son çalışmalar kalp hastalarının daha erken menopoza girdiğini gösteriyor. Ancak bunu kesin olarak söyleyebilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Çocukluk döneminde kanser tedavisi görmüş olmak : Çocukken kanser nedeniyle kemoterapi veya kasık bölgesine radyoterapi almış olmak erken menopoza neden olabilir.
Rahmin alınmış olması : Yumurtalıkların alınmadan sadece rahmin alınmış olması menopoza neden olmaz. Her ne kadar adet kanaması olmasa da yumurtalıklardan halen yumurtalama devam eder. Fakat yine de bu tür bir ameliyat geçirmiş olmak, ortalamaya göre daha erken menopoza girmeye neden olur.
Ayrıca bazı tıbbi nedenlerden dolayı menopoz başlayabilir : Örneğin, rahmin ve yumurtalıkların her ikisinin birden alınması durumu ve kemoterapi ve/veya radyoterapi tedavilerinin yapılmış olması gibi nedenler menopoza girmeye neden olur. Ameliyatla yumurtalıkların alınmasından sonra perimenopozal dönem olmadan menopoza girilir. Adet kanamalarınız hemen biter ve sıcak basmalarıyla birlikte ya da diğer şikayetler başlar. Kanser tedavisinden sonra ise, bazen yumurtalıklar çalışmaya başlar. Bazen de tamamen zarar gördükleri için menopoz dönemine girer.
Doktora Ne Zaman Gitmeli?
Bazı kadınlar perimenopozal şikayetleri için doktora gider, bazıları ise bu değişikliklere tahammül gösterir yada zaten çok fazla şikayeti yoktur. Şikayetler tedricen arttığı için ilk başlangıç kısmı dikkatinizi çekmeyebilir. Ancak bu şikayetler sizin de hayatınızı çok etkiliyorsa doktorunuza görünmenin zamanı gelmiş demektir.
Teşhis Nasıl Konur?
Perimenopoz, bir geçiş dönemi olduğu için tek bir test ile bunun teşhisini koymak mümkün değildir. Pek çok faktör göz önüne alınacaktır. Yaş, adet durumu ve vücudunuzdaki birtakım değişiklikler ile şikayetler değerlendirilicektir. Bazen hormon düzeylerine de bakılabilir.
Nelere Yol Açabilir
Düzensiz adet kanamaları, perimenopozun belirtisidir. Ancak çoğu zaman bu normal bir durumdur ve araştırmayı gerektirmez. Ancak aşağıdaki durumlarda doktorunuza başvurmanız gereklidir.
– Saat başı ped veya tampon değiştirmenizi gerektirecek aşırı kanamalar.
– Sekiz günden daha fazla süren kanamalar.
– Adet kanamaları arasında kanamaların olması.
– 21 günden daha az süren adet döngüsü.
Bu gibi durumlarda altta jinekolojik bir problem yattığı düşünülür ve teşhisin konulmasıyla tedaviye başlanılması gerekir.
Tedavi Nasıl Yapılır?
Doğum kontrol hapları, aile planlamasına ihtiyacınız olmasa bile, perimenopozal şikayetleri tedavi etmek için sıklıkla kullanılır. Düşük dozdaki bu haplar adet düzeninizi ayarlar ve sıcak basması, vajinal kuruluk gibi şikayetlerinizi azaltır.
Ne Yapmalı?
Perimenopoz dönemindeyken, sağlıklı yaşamaya dikkat ederek, şikayetlerinizin bir kısmında rahatlama olacaktır.
– İyi beslenin : Kemik erimesi ve kalp hastalıkları riskinin artması nedeniyle sağlıklı bir diyet daha da önemli hale gelecektir. Az yağlı, bol lifli olan sebze-meyve ve tahıl yoğunluklu olan diyetleri tercih etmeniz önemlidir. Kalsiyumdan zengin gıdaları da tüketmeyi unutmayın. Alkollü ve kafeinli içeceklerden uzak durun çünkü bunlar sıcak basmalarını başlatabilirler.
– Düzenli egzersiz yapın : Yapacağınız düzenli egzersizlerle kilo almanızı önleyecek, uykunuzu düzenleyecek, kaslarınızdaki gerginliği alacak ve ruhsal sıkıntılarınızın azalmasını sağlayacaksınız. Haftanın hemen her günü 30 dakika yapmaya çalışın.
– Stresten uzak durun : Meditasyon, yoga gibi stres azaltıcı teknikleri uygulayın. Bu tür teknikler, hayatın her döneminde faydalıdır. Ancak özellikle menopoza geçiş döneminde size daha da çok fayda sağlayacaktır.
