Rahim kanseri, kadınlarda en sık görülen kanserlerin dördüncüsüdür. İlk sırada meme kanseri gelir. Ardından akciğer ve kalın bağırsak kanserleri bulunur. Rahim kanserine doğurganlık döneminden sonra özellikle 60 ve 70 yaşları arasında daha sık rastlanır. Vajinal kanamaya neden olduğu için erken dönemde teşhis konması kolaydır. Erken konulan teşhis sayesinde kanser başka yere yayılmadan tedavi edilebilir. Rahim, cerrahi olarak alınır ve kanserden tamamen kurtulunur. Ancak her zaman bu kadar şanslı olunmayabilir. %10 ihtimalle kanser başka yerlere yayılır ve ölüme neden olabilir.
Belirtileri Nelerdir?
İlk belirti genelde anormal bir vajinal kanamadır. Genelde menopoz sonrası kadınlarda gelişir. 40 yaşın altında çok az kadında görülür. Diğer belirtiler şöyledir;
- Adet kanamasının uzaması ya da iki adet arasında kanama olması
- Menopozdan sonra vajinal kanama ya da lekelenme olması
- Pembe-beyaz vajinal akıntı olması
- Karın ağrısı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı hissedilmesi
- Kilo kaybı olması
Rahim kanserinin hiçbir belirti vermeden ilerlemesi çok nadir rastlanan bir durumdur.
Neden Olur?
Normal sağlıklı hücreler, görevlerini yapabilmek için büyür ve çoğalırlar. Fakat bazen bu hücrelerin büyümesi kontrolden çıkarak aşırıya kaçar ve anormal şekle dönerler. Yeni hücre gerekmediği halde çoğalmaya devam ederler. Bu çoğalan anormal hücreler, yanındaki dokulara da yayılır ve onlara zarar vermeye başlarlar. Hatta vücudun başka yerlerine de giderek orada da anormal olarak çoğalmaya devam edebilirler. Rahim kanserinde, kanser hücreleri rahim içinde gelişirler. Bilim insanları, artmış östrojen seviyesinin bu kanserin oluşumunda rol oynadığına inanmaktadırlar. Ayrıca bazı genlerdeki değişiklerin de etkisinin olabileceği sanılmaktadır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Kadın üreme sistemi; iki yumurtalık, iki yumurtalık kanalı, bir rahim ve bir vajinadan oluşmaktadır. Yumurtalıklar, östrojen ve progesteron adı verilen iki temel kadınlık hormonunu üretirler. Bu iki hormon belli dengede bulunurlar. Bu denge östrojen lehine bozulursa rahim kalınlaşmaya başlar. Bu da kanser oluşumuna zemin hazırlaması demektir. Östrojen seviyesini artıran durumlar şöyledir;
- Adet kanamalarının erken yaşta başlayıp, geç yaşta bitmesi.12 yaşından önce adet kanaması başladı ve 50 yaşına kadar devam ettiyse daha az yıl adet gören kadınlara göre rahim kanseri oluşma riski fazladır. Çünkü östrojene daha çok maruz kaldınız demektir.
- Gebe kalmamış olmak. Nedeni tam bilinmese de gebeliğin rahim kanserine karşı koruyucu olduğu anlaşılmıştır. Gebelik sırasında daha fazla östrojen üretilir ancak progesteron da üretilir. Artmış progesteron seviyesi östrojen seviyesini dengeler.
- Düzensiz yumurtlamalar. Düzenli adet gören kadınlarda her ay bir yumurtalıktan bir yumurta salınır. Bu da östrojen hormonu ile ayarlanır. Düzensiz yumurtlama ya da yumurtlamanın olmayışı, östrojene maruz kalmayı da artırır. Şişmanlık ya da yumurtalık kistleri gibi nedenlerle olabilirler.
- Şişmanlık. Östrojenin tek kaynağı sadece yumurtalıklar değildir. Yağ dokusu da bazı hormonları östrojene çevirir. Böylece artan östrojen seviyesi ile rahim kanseri riski de artmış olur.
- Şeker hastalığı. Genelde şeker hastalığı ile şişmanlık beraber gittiği için rahim kanseri riski de artar. Ancak bazı veriler, şişmanlık olmasa da riskin yüksek olduğunu göstermektedir.
- Hormon tedavisi. Menopoz döneminde sadece östrojen kullanılırsa risk artmaktadır. Beraberinde progesteron da verilirse risk azalır ancak başka sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
- Yumurtalık tümörleri. Östrojen üreten yumurtalık tümörleri, östrojen seviyesini artırarak riski de artırmaktadır.
- Yaş. İleri yaşta risk de artar.
- Meme veya yumurtalık kanseri geçirmiş olmak.
- Irk. Rahim kanseri beyaz ırkta daha fazla görülür ancak kanserden ölüm siyah ırkta daha fazladır.
Bu risk faktörlerinin sizde olması kanser gelişeceği anlamına gelmez. Ancak her hangi bir belirti durumunda uyanık olmanız gerektiğini unutmayın. Ayrıca rahim kanseri oluşan bazı kadınların hiç bir risk faktörü yoktur.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
Adet kanaması dışında vajinal kanama, karın ağrısı ya da cinsel ilişki sırasında ağrı varsa mutlaka doktorunuza başvurun. Bu belirtilerin çoğu enfeksiyon, myom gibi kanser dışı nedenlere bağlıdır. Ancak yine de kanser olmadığının ispatlanması gereklidir. Eğer kanser riski varsa tarama testleri yapılmalıdır.
Teşhis Nasıl Konur?
Öncelikle genel sağlık durumunuz sorgulanır ve muayeneniz yapılır. Ardından diğer tetkikler istenir.
- Pap smear testi. Rahim ağzından alınan örnekle kanser hücrelerine bakılır. Rahim kanseri, rahmin içinden başladığı için nadiren buradan tespit edilebilir.
- Biyopsi. Rahim içinden alınan küçük bir doku ile kanser hücresi, laboratuarda araştırılır. Biyopsi sırasında genelde anestezi gerekmez.
- Küretaj. Eğer biyopsi ile yeterince doku elde edilememişse küretajla rahim iç kısımdan kazınan dokular incelemeye gönderilir. Genelde anestesi gerektirir.
- Ultrasound. Karından ve vajinadan kullanılan aletle, ses dalgaları yoluyla rahmin durumuna bakılır.
- Eğer kanser tespit edildiyse röntgen, bilgisayarlı tomografi ve kan testleri yapılarak kanserin yayılımı incelenir.
Nelere Yol Açabilir?
Erken dönemde tespit edildiyse rahim kanserinin tedavisi mümkündür. Fazla soruna yolaçmaz. Eğer kanser ilerlemişse ağrılar şiddetli olabilir. Vajinal kanama çok fazla olduysa kansızlık gelişebilir.
Tedavi Nasıl Yapılır?
Rahim kanserinin tedavisi genelde cerrahi olarak çıkarılması şeklindedir. Çoğu doktor sadece rahmi alırken, bazıları, yumurtalıklar ve kanallarını da beraberinde alırlar. Lenf bezleri de ameliyat sırasında çıkarılır. Bu ameliyat oldukça ciddidir. Çünkü bundan sonra artık gebe kalamazsınız. Bazı kadınlar için karar vermek oldukça zor olabilir. Ancak kanseri tedavi etmek için tek çare budur. Bunun yanında radyoterapi, kemoterapi ve hormon tedavisi de yapılabilir. Yine bunların her birinin de yan etkileri olacaktır. Tedavinin ardından düzenli aralıklarla, kontrol yapılması gereklidir.
Önlemek İçin Neler Yapabilirsiniz?
Çoğu durumda kanseri önlemek mümkün olmasa da bazı faktörlere dikkat ederek riski azaltabilirsiniz.
- Progesteronlu hormon tedavisi alın. Östrojen rahmi kalınlaştırdığı için menopozda tek başına östrojen yerine progesteronla kombine edilmiş formları tercih edebilirsiniz. Ancak bunun da bazı yan etkileri olduğu için durumunuzu doktorunuzla beraber değerlendirmeniz gereklidir.
- Doğum kontrol hapı kullanın. Doğum kontrol hapları kullanıldıktan 10 sene sonraya kadar bile rahim kanseri riskini azaltmaktadır.
- Kilonuza dikkat edin. Fazla yağ dokusunun östrojen seviyesini artırdığını unutmayın. Ayrıca şişmanlığın başka hastalıklara da yol açtığını biliyorsunuzdur.
